آرشیو تیر ماه 1401

 معرفی مسکات 

مسکات براساس تعاریف رایج در رشته گرافیک به کاراکتر تصویری گفته می‌ شود که می‌ تواند شخصیت انسانی، حیوانی یا یکی شی را دارا باشد و به عنوان لوگو یا نماد یک سازمان معرفی گردد.

علت اینکه برخی شرکت‌ ها به جای لوگو خود یا در کنار لوگو خود به مسکات روی می‌ آورند این است که شخصیت تبلیغاتی می‌ تواند مانند کتاب قصه بیان کننده داستان یا داستان‌ هایی در ارتباط با محصول یا مجموعه باشد.

در نتیجه این نماد بهتر از هر شرایط دیگری در ذهن مخاطب قرار خواهد گرفت.

مسکات در واقع یک شخصیت طراحی شده است که می‌ تواند معرف یک برند باشد. هر شرکتی می‌ تواند از کاربردهای مسکات برای بازاریابی قوی‌ تر بهره ببرد. در این روش شرکت‌ ها با استفاده از طراحی یک شخصیت واقعی یا خیالی، جاندار یا غیر جاندار و یا هر خلاقیت دیگری اقدام به طراحی یک لوگوی مسکات می‌ نماید که این لوگو در آینده تبدیل به داستان آن‌ ها خواهد شد. لوگو مسکات یک لوگوی منحصر به‌ فرد است که کم‌ کم تبدیل به یک طرح نوستالژی برای مخاطبان خواهد شد به طوری که هر فرد با دیدن مسکات به یاد برند موردنظر خواهد افتاد و این امر موجب ماندگاری برند در ذهن مخاطبان می­گردد.

مسکات و یا MASCOT را می‌ توان نوعی شخصیت طراحی شده دانست که می‌ تواند معرف یک برند خاص باشد. از مسکات می‌ توان در بازاریابی انواع محصولات تجاری، استفاده کرد. در حقیقت بسیاری از شرکت‌ های بزرگ تجاری برای لوگوی مسکات، به طراحی یک شخصیت خیالی و یا واقعی دست می‌ زنند. در یک دید کلی، مسکات نوعی شخصیت تبلیغاتی است که اثرات مهمی بر بازاریابی و برندینگ سازمان­ ها دارد.

اثرات مسکات بر برندینگ سازمان­ ها

منحصر به فرد بودن برند

با استفاده از این عنصر در تبلیغات و بازاریابی، می­توان برند را در میان دیگر برند ها به صورت برجسته ­تری نمایش داد، به طوری که تاثیر ماندگار تری در ذهن مخاطبان برند داشته باشد.

شخصیت بخشی به برند

با ایجاد کردن و طراحی یک شخصیت تبلیغاتی، برند به چهره‌ ای با ویژگی‌ های خاص، مبدل خواهد شد. این عامل باعث می‌ شود تا ارتباط فیزیکی و عاطفی بیشتر و بهتری با مخاطبان به وجود آید. با بکارگیری مسکات در بازاریابی و تبلیغات، برند دارای ویژگی برجسته­ای خواهد شد. با اضافه کردن مسکات به تیم تبلیغاتی و بازاریابی می‌ توان چهره‌ ای کاملا دوستانه در تجارت برند معرفی کرد و از طریق شخصیت پردازی این چهره، ویژگی‌ های مد نظر را در این چهره تبلیغاتی، پیاده سازی نمود.

ماندگاری برند در ذهن مخاطب

تاثیری که مسکات تبلیغاتی بر روی برند می‌ گذارد از بعد روانشناسی مشتری قابل بررسی است. افراد با دیدن مسکات خاص یک برند، آن را خواه و ناخواه در ذهن خواهند سپرد. حال اگر طرح درست و اصولی برای مسکات یک برند انتخاب شده باشد، این ماندگاری در ذهن هر بار بیشتر و بیشتر می‌ شود. به دنبال ماندگاری تصویر در ذهن مشتری و کاربر، اعتماد میان مخاطبان و برند ایجاد می­گردد. همین اعتماد منجر به خرید، ترافیک سایت، حمایت، سوشیال سیگنال، وفاداری و بازاریابی دهان به دهان برند خواهد داشت. مطالعات نشان داده است که مشتریان، کسب و کارهای دارای مسکات را قابل اعتمادتر و اصیل‌ تر تلقی می‌ کنند. از طرفی ماندگاری تصویر در ذهن انسان، بیشتر از متن و شعار است. برای همین به آن می‌ توان به چشم تکه‌ ای از پازل برندینگ نگاه نمود.

ویژگی‌ های مسکات

تقویت کردن ارتباط با مخاطب

یکی از ویژگی‌ های اساسی مسکات‌ ها این است که این نوع از نمادها و نشان‌ ها، روش ارتباطی مفیدی بین کاربر یک محصول و خود محصول، ایجاد خواهد نمود. در حقیقت با به کارگیری این امکان، می‌ توان به سرعت، به انتقال پیام به مخاطب دست زد و از تاثیر آن نیز مطمئن بود. مسکات‌‌ ها دارای اشکال مختلفی هستند و به شیوه‌ های مختلفی، طراحی می‌ شوند. این عناصر می‌ توانند با استفاده از حالت‌ های متفاوت، طراحی شوند. از جمله، این نمادها می‌ توانند با حالت‌ های مختلف چهره، پیام‌ های بصری ویژه‌ ای را به وجود بیاورند. از طرف دیگر با استفاده از امکانات گرافیکی، می‌ توان خلق و خوی مد نظر کاربر را نیز به این شخصیت‌ ها اضافه کرد.

شخصیت پردازی مناسب

از جمله ویژگی‌ های مسکات‌ ها این است که این عناصر، باید بازتاب دهنده کلیه خصوصیات یک کاراکتر باشند. از طرف دیگر، لازم است در طراحی این نمادها، از کلیه روش‌ های لازم برای رتبه بندی محصول مورد نظر یک برند استفاده شده باشد. برای طراحی اثر بخش این نمادها و شخصیت پردازی بهتر، می‌ توان از چهره‌ های جذاب و به یاد ماندنی استفاده کرد.

جذابیت

مسکات‌ ها می‌ توانند محرک‌ های احساسی خاصی را در ذهن مخاطبان به وجود آورند و از طرف دیگر، به هم زبانی یک برند با کاربر، کمک کنند. این عامل نیز موجب می‌ شود تا یک محصول به عنوان محصولی کاربر محور، شناخته شود.

ماندگاری در ذهن مخاطب

به طور معمول، تصاویر بیشتر از متون، در ذهن‌ ها جای می‌ گیرند و مسکات‌ ها به دلیل اینکه تصاویری هستند با ویژگی‌ های انسانی، می‌ توانند تمامی حافظه کاربران را اشغال کنند و در آن، باقی بمانند.

تفاوت مسکات با کاراکتر

مسکات، در حقیقت نوعی کاراکتر است که از آن، در زمینه تبلیغات و بازاریابی محصولات تجاری، استفاده می‌ شود. این نماد، قرار است برای برند و محصول، خوش شانسی به همراه داشته باشد. به ویژه، شخصیتی که قرار است به یک سازمان و یا لوگو و یا رویدادی خاص، مرتبط باشد. بنابراین می‌ توان گفت خلق یک کاراکتر و خلق یک مسکات، با یکدیگر دارای تفاوت‌ هایی است. در حقیقت لازم به ذکر است که تفاوت عمده این دو، در این است که مسکات‌ ها دارای بهره برداری‌ های متنوعی هستند. بنابراین لازم است حتما با ذاتی کاملا کاربردی، طراحی شوند.

اصول طراحی مسکات

یکی از نکات مهمی که در انتخاب مسکات یک برند باید مورد توجه قرار گیرد، اصول طراحی مسکات برند است، که در ادامه به اختصار به معرفی این اصول پرداخته می­ شود.

انتخاب نوع کاراکتر مسکات برند

نوع کاراکتر باید کاملا متناسب با نوع کسب و کار، خدمات و محصولات برند باشد. در این راستا، هماهنگی و مشابهت نوع مسکات با نوع برند، قدرت آن را در پروسه بازاریابی و برندینگ چند برابر خواهد کرد.

انتخاب استراتژی تولید محتوا

قرار است این شخصیت برند چه کارهایی برای کسب و کار برند انجام دهد؟ در قدم نخست می­بایست یک پلن بازاریابی اصولی و گام به گام باید برای آن طراحی گردد. نوع فعالیت مسکات، پلتفرمی که در آن به کار برده می‌ شود از جمله سایت، اینستاگرام، یوتیوب و …

و اینکه آیا برای معرفی محصول به کار می‌ رود یا وظایفی گسترده‌ تر را بر دوش خواهد داشت؟ این هم بخشی از طراحی اصولی کاراکتر تبلیغاتی مسکات خواهد بود.

انتخاب گریم و حالات بدنی و ظاهری

در این مرحله می­­بایست نوع حالات بدن، طرز راه رفتن، ایستادن، حالات چهره، رنگ و … را نیز به خوبی تعریف نمود. چرا که در این مرحله شخصیت خاص برند ایجاد خواهد شد.

طراحی نهایی

در نهایت نیز طرح‌ های نهایی مورد تایید باید در حالت‌ های مختلف وارد برنامه‌ ها و نرم‌ افزار های تخصصی شوند. تمامی طرح­ها می­بایست قابلیت به کار رفتن در لوگو موشن، انیمیشن و موشن گرافی را داشته باشند.

انواع مسکات برند

مسکات انسانی

این نوع کاراکتر می‌ تواند یک شخصیت واقعی را نمایش دهد. مانند مسکات KFC که شخصیت بنیان‌ گذار آن یعنی Colonel Sanders است. یا اینکه از یک شخصیت انسانی و غیرواقعی برای طرح استفاده کرد. مانند سوپر قهرمان mr.Clean

مسکات حیوانی

شخصیت‌ های حیوانی به طور گسترده در طراحی مسکات برند به کار می‌ روند. برخی از برندها از یک حیوان خاص برای مسکات خود استفاده می‌ کنند چرا که ارتباط قوی میان شخصیت حیوانی و محصولات آن‌ ها وجود دارد. مانند شیر و گاو که در برندهای محصولات لبنی داخل کشور خودمان نیز زیاد به کار می‌ رود. یا گربه به خاطر طناز بودن و سگ به خاطر وفادار و بازیگوش بودن. یک نمونه عالی از مسکات حیوانی، محصولات پنیری Fromageries Bel است که یک گاو ماده خندان به زیبایی برای آن طراحی شده است.

مسکات اشیا

مسکات اشیا نیز به دو گروه تقسیم می­شود. در دسته اول، از شی به‌ عنوان ساختن بدنه کاراکتر استفاده می‌ شود. مانند کاری که برند Michelin Man کرده و بدن کاراکتر از تعدادی تایر ساخته شده است. در دسته دوم، به اشیا حالت زنده بودن (صورت و دست و پا) داده می‌ شود. مانند آن چیزی که در شکلات‌ های سخنگوی برند M&M می‌ بینیم.

​

​

چه برند هایی می‌ توانند از مسکات استفاده نمایند؟

اما چه برندها و چه نوع شرکت‌ هایی می‌ توانند از این قابلیت به عنوان معرف برند خود استفاده نمایند؟ یکی از مزیت‌ های اصلی چنین طرحی در این است که هیچ محدودیتی از این بابت وجود نداشته و هر تولید کننده‌ ای با هر نوع محصولی که دارد می‌ تواند از طراحی لوگو مسکات برای برندینگ خود بهره ببرد.

وجود تجربیات موفق در میان برند های گوناگون مانند شرکت‌ های غذایی، الکتریکی، تولید لوازم خانگی، شبکه‌ های تلویزیونی، شرکت‌ های تجاری، تولید کننده‌ های لباس و محصولات ورزشی و حتی همایش‌ ها و مسابقات و .. باعث شده تا امکان استفاده از این نوع تبلیغات برای هر شرکتی و هر برندی وجود داشته باشد.

نمونه های مسکات ایرانی و خارجی

برند های زیادی در داخل و خارج از کشور به سراغ کاراکتر تبلیغاتی برند می‌روند تا بتوانند عمق حضور خود در عرصه تجارت جهانی را بهبود ببخشند. اما در این میان، تعداد زیادی با شکست مواجه خواهند شد. برای جلوگیری از شکست در سفارش مسکات برند، رعایت چند نکته حائز اهمیت است. اول اینکه می­بایست نوع برند و کسب و کار مشخص گردد.

​

​

سپس باید به این نکته توجه گردد که که کدام نوع تصویر و شخصیت بهتر می‌ تواند نوع شخصیت برند را بازتاب دهد، که توجه به ویژگی منحصر بفرد بودن کاراکتر مسکات در این بخش حائز اهمیت است. بهتر است که هیچگونه شباهتی میان طرح مسکات یک برند با سایر برند ها وجود نداشته باشد، چرا که به احتمال زیاد در جهت عکس عمل خواهد کرد.

نمونه مسکات ‌برند های خارجی

• KFC: چهره موسس به‌ عنوان لوگو مسکات به کار رفته است.
• MICHELIN MAN: یک کاراکتر طراحی شده دقیقا مناسب با نوع برند
• PEANUT BY PLANTERS: این برند امسال، صد ساله می‌ شود. جالب است بدانید که طرح کاراکتر آن را یک پسر بچه 14 ساله در سال 1916 طراحی کرده است. طرحی که تا به امروز باقی مانده است.
• گاو خندانLAUGHING COW : این طرح نیز در سال 1921 طراحی شده و حسابی در دل مشتریان جای گرفته است.
• میکی موس: کاراکتر مشهور کمپانی دیزنی است که برای هر کسی جذاب و قابل شناسایی است.

​ ​

• COCO: یک میمون شخصیت کارتونی که در سال 1963 طراحی شد.
• POPPIN FRESH BY PILLSBURY: یک مسکات اشیا که در سال 1965 طراحی شد که بر روی سر آن کلاه سر آشپزی و یک دستمال دور گردن وجود دارد.

نمونه مسکات ‌برند های داخلی

• میمون فانتزی چی توز: این میمون سوار بر موتور، برای همه ما آشنا است.
• گاو محصولات لبنی: آشنا ترین این کاراکتر، بر روی برند روزانه است.
• بیسکویت مادر: یکی دیگر از نمونه کاراکتر های موفق داخلی است.
• ربات بانک صادرات: این ربات نیز یک نوع کاراکتر اشیا است که به خوبی در تبلیغات این سیستم بانکی استفاده شده است.
• خرس عمو یادگار شرکت ایران رادیاتور

ادامه مطلب

 مقدمه رسانه چیست؟

با وجود تعاریف متنوعی که برای رسانه وجود دارد، اگر بخواهیم تعریفی کلی ارائه شود می توان گفت؛

هر ابزار، روش و وسیله‌ ای که برای ارتباط به‌ کار برود، رسانه است یا رسانه را به صورت تکنولوژی‌ هایی که پیام‌ ها را به مخاطبانی در نقاط مختلف (منطقه، کشور و حتی جهان) منتقل می‌ کنند تعریف می کنیم.

اصطلاح رسانه (Media)، در کاربرد مدرن خود در رابطه با کانالهای ارتباطی اولین بار توسط مارشال مک لوهان، نظریه‌ پرداز کانادایی در حوزه ارتباطات مورد استفاده قرار گرفت و اما واژه رسانه در زبان فارسی واژه نسبتاً جدیدی محسوب می‌ شود.

این واژه که گاه به معنای مفرد و گاه به معنای جمع به کار می‌ رود، معادلی برای واژه Medium (رسانه) و نیز Media (رسانه‌ ها) است.

نویسندگانی مانند هاوارد رینگولد اولین رسانه‌ ها را نقاشی در غارها و در ادامه به مواردی مانند فرستادن پیام با دود آتش و …

و در ادامه­ آن نوشتن نامه و فرستادن آنها با پیک‌ ها (برای مثال چاپار در ایران) را ابتدای رسانه می‌ دانند.

پس می‌ توان گفت رسانه از گذشته تا امروز از دود آتش و کبوتر نامه‌ بر تا روزنامه، سینما و رادیو، تلویزیون، پایگاه های اینترنتی، شبکه‌ های اجتماعی و بازی‌ های کامپیوتری گسترش پیدا کرده‌ است.

سه مولفه اصلی رسانه شامل پیام یا محتوا، مخاطب و بستر ارتباطی می باشد.

​

شکل1- سه مولفه اصلی رسانه

رسانه‌ ها بستر و مجاری طبیعی تهیه و توزیع اطلاعات در جامعه برای شهروندان هستند و موجب می‌ شوند که نیروهای اجتماعی ضمن وقوف و آگاهی به حقوق خویش، سهم خود را از قدرت طلب نمایند.

پیدایش انواع رسانه‌ های نوین، شیوه اطلاع رسانی را دگرگون کرده است.

به طوری که رسانه در میان رویداد و مردم، مسیری مجازی ایجاد کرده و در مدل‌ های رسمی، نیمه رسمی یا غیر رسمی که بر خبرگزاری‌ ها و سایت‌ های رسمی، وبلاگ‌ ها و سایت‌ های نسبتا معتبر دلالت دارد، ساز و کار خاصی برای امر اطلاع رسانی و اطلاع‌ یابی تعریف کرده است.

پیدایش و توسعه رسانه‌ های غیر رسمی یا نیمه رسمی جهانی با عنوان وبلاگ نیز که روزانه بر تعداد آن ها افزوده می‌ شود.

تاثیر بسزایی بر امر اطلاع رسانی در مدل‌ های جدید با محوریت کاربر دارد.

این مسئله حجم محتوای تولید شده را در جهان تا حد زیادی افزایش می‌ دهد، از سویی دیگر میزان مشارکت اجتماعی کاربران را بیشتر کرده و به موازات آن آگاهی روزآمد کاربران را نیز ارتقاء می‌ بخشد.

در نتیجه ورود به عصر جامعه اطلاعاتی و تولد و گسترش رسانه‌ های الکترونیکی و اینترنتی، مرز میان رویداد و مردم را باریک‌ تر از قبل معرفی کرده است.

تفاوت رسانه با ابزارهای رسانه‌ ای

معمولاً در گفتگوها و نوشته‌ ها، دو اصطلاح رسانه و ابزار رسانه‌ ای به صورت مترادف به‌ کار می‌ روند؛

این کار نادرست نیست و حتی در متن‌ های تخصصی هم رواج دارد.

اما با این وجود که این دو کلمه را به جای هم به‌ کار می‌ بریم، مهم است که در ذهن خود، به تفاوت میان آن دو توجه داشته باشیم:

روزنامه، شبکه‌ های اجتماعی، رادیو، تلویزیون و …

همگی ابزارهای رسانه‌ ای هستند و می‌ توانند نقش بستر ارتباطی را ایفا کنند.

اما رسانه زمانی شکل می‌ گیرد که پیام (محتوا) نیز وجود داشته باشد و ضمناً مخاطبانی هم برای دریافت آن پیام باشند.

از آن‌ جا که در دنیای امروز، ابزارهای رسانه‌ ای بسیار ساده‌ تر، سریع‌ تر و ارزان‌ تر از گذشته در اختیار ما قرار می‌ گیرند، افراد بسیاری به اشتباه فکر می‌ کنند، دسترسی به رسانه نیز به همین سادگی مهیا است.

در حالی که ساختن رسانه بر پایه ابزارهای رسانه‌ ای، کاری دشوار است و به تلاش، تجربه و تخصص نیاز دارد.

داشتن یک وب‌ سایت، یک پیج در شبکه‌ های اجتماعی، انتشار پادکست، مجله یا کتاب، به خودی خود به معنای شکل‌ گیری یک رسانه نیست.

رسانه‌ های جمعی یا رسانه‌ های گروهی

رسانه انبوه یا رسانه گروهی یا رسانه جمعی (Mass Media) به رسانه‌ هایی گفته می‌ شوند که فرستنده به وسیله آن‌ها می‌تواند پیام خود را به حجم وسیعی از مخاطبان برساند. رسانه گروهی دو ویژگی کلیدی دارد:

ارتباط One-to-Many یا OMC یک فرستنده با تعداد زیادی مخاطب، ارتباط یک سویه یا Uni-directional Communication  فقط از سمت فرستنده به گیرنده.

می‌توان گفت که ارتباط یک‌سویه در دنیای فعلی تقریباً وجود ندارد و حتی رادیو و تلویزیون هم با نامه، پیامک، ایمیل و…

از مخاطبان خود بازخورد می‌ گیرند.

اگر بخواهیم مثال‌ هایی برای رسانه گروهی بزنیم می‌ توانیم به:

• روزنامه، کتاب، مجلات و..
• سینما
• رادیو
• تلویزیون
• اینترنت
• و…

رسانه‌ های اجتماعی

با توسعه فناوری اطلاعات شکل دیگری از رسانه‌ های ارتباطی به وجود آمدند که با رسانه‌ های جمعی (Mass Media)  تفاوت داشتند:

رسانه‌ هایی که امروزه به عنوان رسانه‌ های اجتماعی یا (Social Media) شناخته می‌ شوند.

ویژگی رسانه‌ های اجتماعی این است که زمینه  ارتباط دو سویه (تعاملی) را میان فرستنده و مخاطب فراهم می‌ کنند.

در این رسانه‌ ها، همچنان یک سمتِ رابطه، قدرت و تسلط بیشتری دارد (فرستنده).

اما طرف دوم هم، به علت زیرساخت موجود، خود را در تعامل دو سویه با او می‌ بیند.

​

شکل 2- رسانه های اجتماعی

با وجودی که ممکن است رسانه های اجتماعی و شبکه های اجتماعی هر دو از یک ابزار رسانه‌ ای  (مثلاً موبایل یا کامپیوتر) استفاده کنند.

اما نباید آنها را با هم اشتباه بگیریم. هدف رسانه اجتماعی ارتباط دوسویه بین صاحب رسانه و مخاطب رسانه است.

اما در شبکه اجتماعی، هدف اصلی ایجاد ارتباط میان مخاطبان یا مشتریان یا افرادی است که همگی در یک سطح از قدرت و اختیار قرار می‌ گیرند.

​

شکل 3- تفاوت شبکه اجتماعی و رسانه اجتماعی

قدیمی‌ ترین الگوی رسانه، الگوی رسانه های جمعی محسوب می‌ شود که صاحب رسانه پیام را می‌ فرستاد و همه‌ مخاطبان صرفاً در نقش دریافت کننده بودند. بهترین نمونه از رسانه جمعی، رادیو، تلویزیون، روزنامه و بیلبورد است. در رسانه‌ های جمعی دو اتفاق می‌ افتد. یکی اینکه تعداد مخاطب زیاد است و دیگر اینکه فرستنده با گیرنده ارتباط دو طرفه ندارد یا طرف دوم ارتباط بسیار ضعیف است. در واقع انگار به مخاطب پشت کرده‌ اید و با او حرف می‌ زنید.

کافی است روزنامه یا تلویزیون را به عنوان رسانه جمعی با استفاده از پیامک تبلیغاتی به عنوان یک رسانه اجتماعی مقایسه کنید.

شما پیامکی برای یک میلیون نفر ارسال می‌ کنید و پس از معرفی محصول، می‌ گویید اگر به محصول علاقمند هستند عدد یک یا دو یا هر چیز دیگری را برای شما ارسال کنند.

سامانه ارسال پیامک در مقایسه با رادیو یا روزنامه بسیار ساده‌ تر و ابتدایی‌ تر به نظر می‌ رسد.

اما واقعیت این است که سیستم ارسال پیامک یک رسانه اجتماعی و رادیو یک رسانه جمعی است.

​

شکل 4- مثالی از یک رسانه اجتماعی

انواع رسانه

رسانه در طول حیات بشر دارای تغییر و تحولاتی شده که در اینجا به پنج بخش تقسیم شده است.

دوره اول:

در این دوره رسانه‌ ها شنیداری بودند مثل افرادی که اخبار را به گوش هم می‌ رساندند، یا واعظانی که درس دین به افراد می دادند.

دوره دوم:

به این دوره، دوره نوشتاری گویند. به علت بی‌ سوادی افراد و سخت بودن کتابت و حتی نبودن کاغذ و قلم رسانه نوشتاری دیر تر از شنیداری فراگیر شد.

با گسترش اسلام روز‌ به‌ روز بر افراد با‌ سواد افزوده شد و پس از آن با اختراع دستگاه چاپ، نوشته‌ ها و کتب و رسانه‌ های نوشتاری افزایش یافت.

دوره سوم:

بعد از گسترش رسانه شنیداری و نوشتاری نوبت به رسانه دیداری می‌ رسد که با شنیداری همراه می‌ شود.
با ایجاد رسانه‌ های دیداری و شنیداری ذهن انسان درگیر این نوع رسانه شد، زیرا؛

که تا قبل از آن با رسانه‌ ای که جلوه بصری داشته باشد رو‌ به‌ رو نشده بود و جذابیت خاصی برایش داشت.

اختراع تلویزیون و رادیو و در این دوره انقلابی بزرگ بود.

دوره چهارم:

عصر حاضر را دوره چهارم می‌ نامند، ما در دوره چهارم انتخاب می‌ کنیم چه ببینیم و چه چیزی به گوش ما برسد.

گسترش اینترنت این امکان را به افراد می‌ دهد تا خودش برای دیدن تلویزیون و فیلم، برنامه ریزی کند و لیست پخش مربوط به خودش را داشته باشد.

روزگاری بود که انسان به دنبال رسانه می‌ دوید اما حالا رسانه به دنبال انسان است، تا از علایق او با خبر شود و اطلاعات مورد علاقه مخاطب را به او برساند.

دوره پنجم:

با توجه به پیشرفت‌ هایی که دیده می‌ شود، در ادامه با دنیای واقعیت مجازی روبه رو خواهیم شد که روز به‌ روز به این رسانه نزدیک و نزدیک‌ تر می‌ شویم‌.

در اینجا به انواع رسانه های دوره پنجم پرداخته می شود.

حدود سه دهه قبل، وقتی شرکت نوکیا می‌ خواست فعالیت‌ های رسانه‌ ای خود را دسته‌ بندی و بررسی کند، همه‌ این فعالیت‌ ها را به سه بخش تقسیم کرد.

بخشی از این فعالیت‌ ها، در قالب رسانه‌ هایی انجام می‌ شدند که در مالکیت کامل نوکیا بودند (مثلاً وب‌ سایت رسمی نوکیا).

بخش دیگری از فعالیت‌ های رسانه‌ ای، به اجاره‌ کردن فضای رسانه‌ ای از رسانه‌ های دیگران اختصاص داشت.

مثلاً وقتی نوکیا بیلبورد هایی را اجاره می‌ کرد که روی آن‌ ها تبلیغ کند یا تیزر های تلویزیونی می‌ ساخت و در شبکه‌ های مختلف پخش می‌ کرد، به اجاره کردن فضای رسانه‌ ای روی آورده بود.

در نوکیا برای دسته سوم، یک نام جالب انتخاب کردند:

Earned Media پوشش رسانه‌ ای یا فرصت‌ های رسانه‌ ای که بدون پرداخت مستقیم پول کسب شده‌ اند.

البته به دست آوردن Earned Media معمولاً بی‌ هزینه نیست؛ اما شما هزینه‌ آن را به شکل مستقیم پرداخت نمی‌ کنید.

یک کسب و کار، باید برای کیفیت و رضایت مشتریان، هزینه‌ های بسیاری انجام دهد تا در نهایت این تلاش‌ ها و هزینه‌ ها، به شکل گزارش‌ های خوب و مثبت، از رسانه‌ های مختلف سر در بیاورند.

​

شکل 5- سه نوع رسانه

اهمیت رسانه در کسب و کار

اگر کمی در بازار کسب و کار فعالیت کرده باشید،‌ یا مدتی مدیریت یک مجموعه (انتفاعی یا غیرانتفاعی) را در اختیار داشته باشید.

یا حتی در حال تجربه‌ نخستین روزها و ماه‌ های کار آفرینی باشید، احتمالاً این سوال برایتان پیش آمده است که آیا ما به رسانه نیاز داریم؟

این سوال، همیشه ساده و صریح و مستقیم روی میز شما قرار نمی‌ گیرد.

گاهی اوقات در خلوت خود، هنگام برنامه‌ ریزی و تعیین استراتژی کسب و کار، به این سوال فکر می‌ کنید.

برخی مواقع، همکارانتان از شما می‌ خواهند که در برنامه ریزی و تعیین بودجه، سهمی هم برای حضور رسانه‌ ای یا توسعه رسانه‌ ها در نظر بگیرید.

گاهی هم، فرصت‌ های غیر منتظره‌‌ ای رسانه‌ ای پیش می‌آید که باید در مورد استفاده کردن یا استفاده نکردن از آنها تصمیم بگیرید.

مثلاً شاید برای شما هم چنین تجربه‌ ای پیش آمده باشد:

یکی از دوستان‌‌تان ارتباط خوبی با تهیه کننده‌ یک برنامه تلویزیونی دارد.

به شما گفته‌ اند که اگر اسپانسر آن برنامه بشوید، می‌ توانید به عنوان یک کار آفرین موفق در آن شرکت کنید.

آیا این پیشنهاد یک فرصت جذاب است؟

این فرصت چقدر ارزش دارد؟

چگونه می‌ توانید در مورد توجیه‌ پذیر بودن یا نبودن این پیشنهاد تصمیم بگیرید و قضاوت کنید؟

جوانی که ادمین یک کانال تلگرام با ۱۰۰ هزار عضو است، به شما پیشنهاد می‌کند که کانال را از او بخرید و برای شرکت خود مورد استفاده قرار دهید.

او توضیح می‌ دهد که از این شیوه امرار معاش می‌ کند و حتی اگر کانال تلگرام برایتان جذاب نیست، چند اکانت اینستاگرام پرمخاطب و یکی دو توییتر خوب هم دارد.

او حتی یک مجله‌ آنلاین خوب هم می‌ شناسد که مدیرانش علاقمند هستند آن را بفروشند و مالکیتش را واگذار کنند.

مستقل از اینکه چنین فردی را صاحب رسانه یا خالق رسانه یا دلال رسانه بنامید، اصل مسئله عوض نمی‌ شود.

آیا کسب و کار شما به رسانه نیاز دارد؟

اگر چنین نیازی وجود دارد، یک رسانه با مخاطب مشخص، برای شما چقدر می‌ ارزد؟

برای اینکه بتوانید در مورد پیشنهاد هایی شبیه موارد فوق، درست تصمیم بگیرید و ارزیابی اقتصادی و استراتژیک مناسب انجام دهید، لازم است ابتدا به این سوال پاسخ دهید که:

کسب و کار ما با خرید یا اجاره یک رسانه چه هدفی را دنبال می‌ کند؟

اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺎرﺑﺮد رﺳﺎﻧﻪ‌ ﻫﺎ در انواع کسب و کار را می توان در بندهای زیر خلاصه کرد:

• شکل دهی تجارب یادگیری دست اول و یا تزدیک ﺑﻪ آن
• اﯾﺠﺎد اﻧﮕﯿﺰه ﯾﺎدﮔﯿﺮی و ﻛﻤک ﺑﻪ ﺗﺪاوم آن
• ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ در زﻣﺎن آﻣﻮزش
• ارﺗﺒﺎط آﺳﺎن‌ ﺗﺮ و ﺗﻔﻬﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮ
• ﺷﻜﻞ‌دﻫﯽ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺳﺮﯾﻊ‌ﺗﺮ ، ﻋﻤﯿﻖ‌ ﺗﺮ و ﭘﺎﯾﺪار ﺗﺮ
• ﺷﻜﻞ‌ دﻫﯽ ﺗﺠﺎرب ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ

مدیریت رسانه در کسب و کار

اگر ده یا بیست سال قبل، اصطلاح مدیریت رسانه (Media Management) را می‌شنیدیم، احتمالاً فکر می‌کردیم که موضوع بحث، به فعالان رادیو و تلویزیون یا خبر گزاری‌ ها و روزنامه‌ های کثیرالانتشار مربوط است. اما با ظهور و توسعه‌ی فناوری اطلاعات و ابزارهای دیجیتال، مفهوم رسانه متحول شد و مدیریت رسانه معنای گسترده‌ تری پیدا کرد. امروز تقریباً تمام کسانی که در زمینه‌ی دیجیتال مارکتینگ یا استراتژی محتوا و بازاریابی محتوایی فعالیت می‌کنند، فعال حوزه‌ رسانه محسوب می‌ شوند؛ حتی اگر چنین تعبیری را صریحاً در مورد خود به‌کار نبرند.

دو اصطلاح وجود دارند که مفاهیم متفاوتی را پوشش می‌ دهند، اما چون موضوع هر دوِ آن‌ ها رسانه است.

گاهی اوقات، تشخیص مرز این دو اصطلاح دشوار می‌ شود:

• مدیریت رسانه (Media Management)
• سواد رسانه‌ ای (Media Literacy)

همان‌ طور که می‌ توانید حدس بزنید، سواد رسانه‌ ای برای همه‌ مخاطبان رسانه لازم و ضروری است.

به عبارت دیگر، یکی از سواد های ضروری برای زندگی در دنیای امروزی، سواد رسانه‌ ای است.

در حالی که مدیریت رسانه تخصصی است که مدیران رسانه‌ ها و فعالان حوزه‌ رسانه به آن احتیاج دارند.

این تفاوت را گاهی به صورت زیر توضیح می‌ دهند:

مدیریت رسانه، جنبه‌ عرضه (supply-side) را در فضای رسانه مورد توجه قرار می‌ دهد و سواد رسانه به بخش تقاضا (demand-side) می‌ پردازد.

اما این نکته را هم باید به خاطر داشته باشیم که در بسیاری از رسانه‌ ها، امروز نقشِ عرضه‌ کننده و مصرف‌ کننده ترکیب شده است.

وقتی خبری را در رسانه‌ ای دیگر می‌ خوانید و می‌ بینید و آن را در رسانه‌ خود بازنشر می‌ کنید (یا درباره‌ اش نقد و تحلیل و گزارشی می‌ نویسید).

باید بتوانید خبر اولیه را از نظر محتوا و منبع و سایر مشخصات، ارزیابی کنید.

در غیر این صورت، ممکن است گرفتار بازی‌ های رسانه‌‌های دیگر شوید و هزینه‌ های ناخواسته و گاه غیر قابل‌ جبرانی به شما تحمیل شود.

دستاوردهای توسعه رسانه های دیجیتال برای کسب و کارها

توسعه‌ رسانه‌ های دیجیتال و فراهم شدن امکان دسترسی ارزان‌ قیمت به پلتفرم های اجتماعی و شبکه های اجتماعی، فرصت‌ها و دستاوردهای فراوانی را برای کسب و کارها به همراه داشته است.

همه‌ ما کمابیش با این فرصت‌ ها آشنا هستیم.

بنابر این، صرفاً به چند مورد از این دستاورد ها در حد نمونه اشاره می‌ کنیم:

• کاهش هزینه‌ دسترسی به مخاطبان و مشتریان. به زبان ساده‌ تر: کاهش هزینه‌ ها تبلیغات، برند سازی و جذب مشتری
• افزایش سرعت، دقت و کیفیت ارتباط (به ویژه با فراهم آمدن امکان ارتباط دو طرفه در مقایسه با رسانه های انبوه سنتی
• فراهم آمدن امکان سنجش دقیق‌ تر اثربخشی فعالیت‌ ها
• امکان مدیریت بهتر و اثر بخش‌ تر بحران‌ ها و به‌ طور کلی، افزایش قدرت کسب و کارها در حوزه‌ روابط عمومی
• فراهم آمدن فرصت در اختیار گرفتن مالکیت یک رسانه (علاوه بر اجاره کردن رسانه که روش رایج در تبلیغات بوده و هست، فرصت داشتن رسانه اختصاصی نیز برای کسب و کارها فراهم شده است).

کمتر کسی در ارزش اقتصادی و استراتژیک مزیت‌ هایی که مطرح شد، تردید دارد.

به همین علت است که اغلب مدیران کسب و کارها، از وب‌ سایت خود به عنوان یک رسانه یاد می‌ کنند و نیز بر این باورند که حضور در شبکه های اجتماعی، ضروری و اجتناب‌ ناپذیر است.

به عبارت دیگر، کمتر لازم می‌ شود که بخواهید یک مدیر را در زمینه‌ مفید و موثر بودن رسانه های نوین قانع کنید.

اما در مقابل، نکته‌ دیگری است که معمولاً از چشم دور می‌ ماند:

برای حضور موثر در رسانه‌ های دیجیتال، باید دانش مدیریت رسانه را تا حدی بشناسیم.

در غیر این صورت، هزینه‌ های این حضور، به سادگی می‌ تواند از دستاوردهای آن بیشتر شود.

چند مورد از هزینه‌ های بالقوه و چالش‌ های پر اهمیت در زمینه‌ استفاده‌ کسب و کارها از رسانه های دیجیتال در ادامه آورده شده است:

 قدرت مخرب رفتارهای اشتباه

حضور گسترده‌ تر، به همان اندازه‌ که دامنه اثر پیام‌ های درست و مثبت شما را افزایش می‌ دهد.

می‌ تواند فرصتی باشد تا خودتان، چار پایه‌ قدرت را از زیر پایه‌ خود کنار بکشید و سقوط کنید.

مخاطبان در رسانه‌ های مختلف، حساسیت‌ های ویژه‌ خود را دارند و اشتباهات و خطاهای کسب و کارها را هم الزاماً به‌سادگی نمی‌ بخشند.

به عنوان یک مثال ساده، تبلیغ یک حراج یا فروش ویژه در زمانی که بخشی از کشور با بحرانی انسانی مانند سیل یا زلزله روبروست، می‌ تواند احساسات مخاطبان را جریحه‌ دار کرده و خسارت‌ های فراوان مالی و اعتباری برای شما به بار بیاورد.

 فراهم آمدن فرصت برای رفتارهای مخرب و غیر اخلاقی

با حضور در رسانه های دیجیتال، معمولاً همان‌ قدر که دسترسی شما به مشتریان و مخاطبان بهتر می‌ شود، دسترسی آن‌ ها هم به شما بهتر خواهد شد.

دشوارتر این‌ که معمولاً کسانی هستند که حتی مشتری شما هم نبوده‌ اند و نیستند.

اما نفع آن‌ ها در آسیب‌ دیدن شماست و حضور شما در رسانه‌ های دیجیتال، راه دسترسی آن‌ ها را نیز باز و هموارتر خواهد کرد.

به بیان دیگر، کمرنگ شدن موانع ارتباطی، هم‌ زمان می‌ تواند فرصت و تهدید باشد.

فشار رقابت و دشواری جلب نظر مخاطب

هیجان راه‌ اندازی یک وب‌ سایت حرفه‌ ای، یک کانال جدید در تلگرام یا صفحه‌ تخصصی در اینستاگرام و سایر شبکه‌ های اجتماعی، به سرعت فروکش می‌ کند؛

چرا که متوجه می‌ شوید شما نخستین کسی نیستید که به سراغ رسانه های دیجیتال و رسانه‌ سازی رفته‌ اید.

احتمالاً بسیاری از رقبای شما هم، حرف‌ هایی شبیه شما می‌ زنند و محتوا هایی شبیه آن‌ چه شما عرضه می‌ کنید، عرضه کرده‌ اند.

اگر تا به حال، در زمینه‌ی محصول و خدمات خود، در پی ارزش آفرینی و پیاده‌سازی استراتژی تمایز بودید و فکر می‌کردید که رسانه‌های اجتماعی، کمی کارتان را سبک خواهند کرد، به سرعت متوجه می‌شوید که چالش ارزش آفرینی و تمایز، دو برابر شده و اکنون باید همان مسئله‌ها را در زمین بازی جدید هم حل کنید.

به بیان دیگر می‌ توان گفت که در اختیار گرفتن یا راه اندازی یک رسانه، به معنای ورود به یک اکوسیستم از رسانه‌ ها است که همگی در آن اکوسیستم، در یک تنازع برای بقا و استفاده از منابع محدود (توجهِ مخاطبان) گرفتار هستند.

ابزاری که در اختیار...

ادامه مطلب

 چکیده تاثیر تهویه در بهداشت رستوران

تاثیر تهویه در بهداشت رستوران: با توجه به اهمیت و ضرورت وجود شرایط بهداشتی در صنعت رستوران این تحقیق با بررسی نقش تهویه در صنعت رستوران انجام شده است.

در این مقاله به به شرایط و ویژگی های تهویه مناسب برای رستوران ها می پردازیم.

و نتیجه میگیرم که داشتن یک محیط کاملا بهداشت و مجهز به سیستم تهویه مناسب منجر به افزایش بهروری کارکنان و افزایش اشتیاق مشتریان و رضایتمندی آنها می شود.

بر خلاف آنچه که از سیستم تهویه تصور می شود، کنترل شرایط آب و هوایی داخل ساختمان و برآورده کردن نیازهای انسان و محیط و نزدیک تر کردن آن به شرایط ایده آل آسایش، کاری بس دشوار بوده و طراحی مهندسی توسط مهندسان مجرب در زمینه تهویه مطبوع را می طلبد.

آنچه که مسئله طراحی و انتخاب بهترین سیستم را برای مکانی خاص مشکل می کند این است که علاوه بر شناسایی نیازهای اساسی هر مکان و اولویت بندی و تامین آنها بایستی سیستمی از میان ده ها گزینه انتخاب شود که هزینه های راه اندازی اولیه و جاری، تعمیر و نگهداری و غیره نیز برای مالک توجیه اقتصادی داشته باشد.

مقدمه تاثیر تهویه در بهداشت رستوران

تاثیر تهویه در بهداشت رستوران: یکی از مواردی که در سلامت افراد جامعه دخالت دارد توجه به مراکز تهیه و فروش مواد غذایی مانند رستوران ها می باشد.

بنابر این رعایت اصول و مبانی بهداشت محیط نقش مهمی را در صنعت رستوران دارا می باشد.

وقتی صحبت از بهداشت در میان می آید ممکن است نکات و کارهایی که باعث تمیز شدن و براق شدن تجهیزات و محیط می شود به ذهنمان خطور می کند در حالیکه بهداشت محیط شامل:

• آب سالم
• نور کافی
• سر وصدا
• حشرات موذی
• فاضلاب
• تهویه
• جلو گیری از انتشار آلودگی میباشد.

داشتن تهویه مناسب برای آشپزخانه های صنعتی و رستوران ها امری ضروری برای کارکنان و سلامت مشتریان و همچنین بهداشت مواد غذایی می باشد.

تهویه نا مناسب می تواند منجر به کاهش ایمنی و بهداشت، کاهش بهره وری کارکنان، افزایش مصرف سوخت، آب و برق، نارضایتی همسایگان و از همه مهم تر کاهش اشتیاق مشتریان و عدم رضایت آنها می شود.

رستوران ها نیاز به سیستم تهویه چند منظوره دارند.

یک سیستم تهویه بر جمع آوری و جذب بوی غذا و به حداقل رساندن دود و بخارات حاصل از فرآیند پخت و پز و یک سیستم تهویه مطبوع (HVAC) جهت متعادل سازی دمایی و رطوبتی دمای داخل رستوران برای کارکنان و مشتریان می باشد.

عدم توجه به تهویه مناسب در یک رستوران علاوه بر خراب شدن دستگاه ها و یا بروز آسیب هایی برای کارکنان، منجر به از دست رفتن کسب و کار نیز می شود.

آشپزخانه های رستوران ها و آشپزخانه های بزرگ باید برای بیرون راندن هوای داخل و همچنین ایجاد جریان جدید هوا، از اگزاست فن های قدرتمند استفاده کنند.

​

مفهوم تهویه هوا:

لازم است در ابتدا بدانید کیفیت هوای یک مکان با میزان کربن دی‌ اکسید، ترکیبات آلی فرار (VOC) موجود در هوا، مقدار اکسیژن، دما، رطوبت و … اندازه گیری می‌ شود.

تهویه هوا به معنای توزیع هوای تازه به داخل فضای اتاق و ساختمان و خارج کردن هوای «بی‌کیفیت» از اتاق است.

روش‌ های مختلفی برای تهویه هوا وجود دارد:

• روش طبیعی که همان باز کردن درها و پنجره‌ ها برای افزایش گردش هوا است.
• استفاده از سیستم‌ های تهویه هوای مکانیکی
• سیستم‌ های هیبریدی
• استفاده ترکیبی از روش‌ های مختلف تهویه هوا

در تعریفی دیگر تهویه در ساختمان های امروزی به فرآیندهای زیر در فضای داخل گفته می شود:

• سرمایش
• گرمایش
• تنظیم رطوبت
• تامین هوای تازه با کنترل سرعت و جهت آن به

در واقع تهویه هوا شامل موارد بیشتری مانند موارد زیر می شود:

• کنترل دقیق درجه حرارت
• گردش مجدد هوا در ساختمان
• تامین اکسیژن کافی
• افزایش و یا کاهش رطوبت
• کنترل دی اکسید کربن
• و نیز حذف بو ، دود ، گرد و خاک ، باکتری های موجود در هوا و …

فن تهویه برای رستوران و کاربردهای آن

فن تهویه برای رستوران در حقیقت سیستم تهویه رستوران ها و آشپزخانه های صنعتی می باشد.

که شامل اجزائی نظیر، فن مکش یا اگزاست فن، فن دمش یا هوای تازه، هود، کانال کشی سیستم تهویه و غیره می باشد.

به طور کلی فن های رستوران و آشپزخانه ها صنعتی به دو دسته تقسیم می شوند:

که شامل، فن سانتریفیوژ با پروانه خم عقبی و فن سانتریفیوژ با پروانه خم جلویی هستند.

اتصالات جوشی و گالوانیزه همراه با نوع فن های تک جداره و دوجداره جزو سیستم های تهویه رایج در رستوران ها می باشد.

امروزه شاهد رستوران هایی هستیم که مطبخ آنها قابل مشاهده برای مشتریان می باشد.

و از این رو می توانند بیشترین تأثیر را بر مشتریان بگذارند و در کنار اعتماد آوری در آمد بیشتری کسب کنند؛

لذا بکارگیری سیستم و فن تهویه رستوران برای چنین رستوران های ممتازی از اهم برنامه ها و نیازهایشان می باشد.

نمونه بارزی از فن های تهویه رستوران ها، اگزاست فن ها می باشند.

که می توانند با ایجاد شرایط مطبوع محیط، تعادل دما مناسب با توجه به محیط، مکشی بو و رطوبت، ایجاد گردش هوا کاربردهایی گسترده داشته باشند.

تهویه برای آشپزخانه رستوران

آشپزخانه قلب رستوران شماست به همین خاطر بیشترین نیاز به سیستم تهویه را دارد .

تهویه آشپز خانه شامل موارد زیر است:

1-سیستم خنک کننده

در اکثر آشپز خانه ها تمام تجهیزات و دستگاه ها از قبیل، اجاق گاز، فر، منقل، یخچال، ماشین ظرفشویی و ...

در یک منطقه نسبتاً کوچک جا نمایی شده و همزمان روشن می باشد.

این موضوع به خصوص در فصل تابستان موجب گرم شدن و بالا رفتن دمای آشپزخانه به سطح دمای غیر قابل تحمل برسد.

دمای بالا ی آشپز خانه نه تنها برای کارکنان آن مزاحمت ایجاد میکند بلکه بر سود آوری رستوران شما نیز تاثیر می گذارد.

مطالعات نشان داده است که ماکزیمم بهره وری کارکنان در دمای بین 71 تا 77 درجه فارنهایت (22 الی 25 درجه سانتی گراد) می باشد.

لذا بر اساس توصیه سازمان OSHA تنظیمات ترموستات دستگاه های تهویه مطبوع در این بازه دمایی قرار دارد.

بالا تر از دمای مطلوب احتمال رخ دادن هر نوع اشتباهی در آشپزخانه از قبیل آسیب شخصی تا تحویل سفارشات می باشد.

گرمای بیش از حد آشپز خانه موجب کارکرد بیشتر کمپرسور های یخچال و فریزر می شود و در نتیجه افزایش مصرف برق را به دنبال دارد.

البته این نکته را به خاطر داشته باشید که دمای مناسب در آشپز خانه با سایر نقاط رستوران متفاوت است.

بهتر است از یک سیستم تهویه مطبوع جداگانه برای آشپزخانه استفاده نمائید.

2-سیستم هود و هواکش

با فرآیند پخت و پز ، چربی ، دود و ذرات معلق در هوا آزاد می شود ، که می تواند برای سلامت و تنفس کارکنان نا خوش آیند و خطرناک باشد.

مقررات سازمان بهداشت نصب هود های تهویه بر روی وسایل آشپزی را الزامی می کند.

جهت آشنایی با استاندارد هود ها از قبیل ابعاد و قدرت مکش می توانید با کارشناسان تهویه که تخصص این کار را دارند مشورت نمایید.

شما می توانید با قرار دادن لوازم پخت پز مثل اجاق، فر و منقل تا حد ممکن به دیوار با محاط کردن فضای مکش، کارایی هود خود را به حداکثر برسانید.

لازم به ذکر است انواع هود آشپزخانه موجود است، پس شما می بایست مطمعن باشید هود نصب شده برای فیلتر کردن چربی طراحی شده است یا خیر.

​

3-سیستم مهار آتش

ممکن است در حین کار آشپزان با اجاق یا منقل روغن یا وسیله ای ایجاد حریق نماید.

بنابراین لازم می باشد هود های تهویه مجهز به سیستم مهار آتش باشد.

سیستم مهار آتش همانند سیستم اطفا حریق ساختمان ها است که از مواد شیمیایی خشک یا گاز بی اثر مثل CO2 برای خاموش کرد آتش سوزی استفاده میکند.

برای جلو گیری از آتش سوزی احتمالی بهتر است تمیز کردن هود ها جزو برنامه کارکنان رستوران باشد.

تنظیم هوای خروجی و ورودی می تواند کمک زیادی به بهینه سازی انرژی و دمای محل کار شما داشته باشد.

شاید رستوران شما دارای یک سیستم جامع تهویه باشد اما ممکن است در منطقه خاصی مشکل داشته باشید.

می توانید از تکنسین تهویه بخواهید تا با اصلاح یا اضافه کردن هواکش اگزاست یا هواکش تامین هوا یا یک دستگاه هواساز سیار یک محیط مطلوب و بی نقص تحویل شما دهد.

طراحی سیستم تهویه برای رستوران

جهت طراحی یک سیستم تهویه کارآمد و کم هزینه باری آشپزخانه و رستوران باید موارد مختلفی مورد بررسی قرار بگیرد:

1: هواگذر (فلو) هواکش رستوران

مهمترین اطلاعات برای سفارش هواکش خروجی هود آشپزخانه یا رستوران این است که بدانید چند متر مکعب بر ساعت یا چند CFM هوا لازم است.

(CFM مخفف فوت مکعب بر دقیقه است.)

این هوا گذر میزان هوای مورد نیاز در واحد زمان است که تمام هوای کهنه با هوای تازه جابجا می شود.

محاسبه دقیق هواگذر بسیار مهم است.

زیرا اگر هواگذر بسیار کم باشد قادر نخواهد بود هوای کافی را جابجا کند تا دود، بو، چربی، گرما رطوبت و سایر آلودگی ها از بین برود.

اگر هوا گذر بسیار زیاد باشد مشکلات دیگری مثل فشار منفی ، خلا و افزایش مصرف بیهوده انرژی را ایجاد می کند.

2: ابعاد هود آشپزخانه

قبل از انتخاب هواکش خروجی...

برای خواندن ادامه مطلب کلیک کند

​

شناخت کامل آتش‌ سوزی و پیشگیری از آن

مقدمه اطفاء حریق

اطفاء حریق: آتش را یکی از چهار عنصر اصلی تشکیل‌ دهنده جهان می‌ دانستند.

در ایران آتش را بسیار محترم می‌ داشتند و از این رو عده‌ ای به اشتباه زرتشتیان را آتش پرست می نامیدند.

به جز ایرانیان و زرتشتیان پیروان آیین‌ های دیگر هم کمابیش برای این عنصر ارزش قائل اند، چنانکه پیروان بودا آتش را هرگز با فوت کردن خاموش نمی‌ کنند.

برابر عربى آتش، «نار» و 145 بار در قرآن آمده است.

واژه آتش در زبان پهلوی آتخش و در زبان اوستایی٬ آترش (ātarš) است.

این واژه برگرفته از واژه اوستایی آتَر (ātar) است. این واژه در پارسی میانه آتُر (ĀDUR یا ādar) و در فارسی امروزی آذر است.

آتش را در فارسی امروزی و در لهجه‌ های گوناگون به شکل‌ های آتش، آتیش، تش، آذیش، آذر، آگِر، آیِر و... می‌ گویند.

آتیش که تلفظ آتش در لهجه تهرانی و برخی لهجه‌ های دیگر است نیز در زبان پهلوی آدیشت یا آتیشت و پس‌ تر در فارسی دری آذیش بوده‌ است.

تسلط بر آتش یکی از نقاط عطف زندگی انسان بود که به مجموعه‌ ای از تحولات انقلابی در زندگی آنان و تمایز آن‌ ها از دیگر انسان‌ سایان منجر شد.

ساخت آتش به منظور گرما، پخت غذا و حفاظت و روشن کردن کوره های صنعت صورت گرفت.

پخت غذا باعث شد تا هضم و جویدن غذاها ساده‌ تر شده و مقدار انرژی قابل دریافت از مواد غذایی افزایش بیابد.

که خود میزان زمانی را که انسان صرف پیدا کردن غذا می‌ کرد، کاهش می‌ داد.

آتش در پیشرفت تمدن بشر نقش مؤثری داشته و در تهیه غذا، پوشاک، ‌حمل و نقل، ‌ضد عفونی کردن و ساختن تجهیزات به بشر کمک های فراوانی کرده است.

البته نباید فراموش کرد که آتش همان اندازه که می‌ تواند برای انسان مفید باشد.

اگر درست به‌ کار گرفته نشود و قابل مهار نباشد، ‌بزرگترین و خطرناک ترین وسیله‌ نابودی موجودات است.

در خصوص کشف آتش، حدس زده می‌ شود آتش‌ های اولیه به وسیله طبیعت ایجاد شده باشند.

به عنوان مثال آتش‌ های ایجاد شده به‌ وسیله رعد و برق، مواد مذاب آتش فشان ها یا اشعه سوزان خورشید را می‌ توان بیان کرد.

به همین دلیل در وحله‌ اول بشر از آتش ترسیده و پرستش آتش از همین جا منشأ گرفته است.

در گذشته آتش سوزی های بزرگی در دنیا اتفاق افتاده که تلفات زیادی در بر داشته است.

به طور مثال در سال 1750 ده هزار خانه در شهر قسطنطنیه در آتش سوخت در مسکو در سال 1756 پانزده هزار خانه و در نیویورک در سال 1835 کلیه خانه های واقع در 13 هکتار زمین در آتش سوخت.

در سال 1996 در انگلستان بیش از 532000 فقره آتش سوزی ثبت گردید.

که یک سوم آن در محیط کار اتفاق افتاده است که باعث بیش از 600 مورد مرگ و 16000 جراحت به افراد شده است.

در ایران آتش سوزی جلفا در سال 1355 در آن زمان یک میلیارد تومان خسارت بر جای گذاشت.

طبق بررسی های انجام شده در هر سال بین 60 تا 90 مورد آتش سوزی به ازای هر یکصد هزار نفر جمعیت در شهر های کشور رخ می‌‌دهد.

که بسیاری از آنها مربوط به محیط کار است .

آتش‌ سوزی از حوادثی است که هر لحظه ممکن است در هر مکان و برای هر کسی اتفاق بیفتد و بر اثر آن خسارت‌ های جانی و مالی جبران‌ ناپذیری وارد شود.

از این رو همه‌ افراد به ویژه کودکان، ‌سالمندان و همه مکان‌ های پرخطر نظیر منازل، دفاتر کار، مدارس، بیمارستان‌ ها، کارخانجات در معرض این خطر خانمان و جان‌ سوز قرار دارند.

آمار هایی که در جهان انتشار می‌ یابد، ‌معرف خسارات عظیم و تلفات نسبتاً‌ زیاد ناشی از آتش‌ سوزی است.

دانش و اطلاعات مربوط به آتش و شناخت راه‌ های پیشگیری و کنترل آن، از ضروریات زندگی سالم محسوب می‌ شود.

نتایج بررسی‌ ها نشان می‌ دهند نزدیک به 75 درصد آتش سوزی‌ ها، قابل پیش‌ بینی و پیشگیری هستند.

و مهم این است که برای 25 درصد دیگر حریق‌ های غیر قابل پیش‌ بینی، تمهیدات مناسب نظیر طراحی و نصب سیستم‌ های اعلام و اطفاء حریق و نیز آموزش‌ های مستمر افراد در نظر گرفته شود.

اگر تصور شود که با بیمه کردن مؤسسات و سازمان‌ ها می‌ توان خسارت‌ های ناشی از آتش‌ سوزی را جبران کرد، ‌به خطا رفته‌ ایم.

چرا که جبران تلفات جانی و جنبه‌ های روانی ناشی از آن بسیار سخت است.

بعضی افراد نیز به دلیل این‌ که تاکنون گرفتار آتش‌ سوزی نشده‌ اند، دچار سهل‌ انگاری در بالا بودن میزان ریسک این خطر می‌ شوند.

کارشناسان معتقدند که حریق های بزرگ معمولا برای اولین بار و بدون پیش آگهی ملموسی برای ساکنین و شاغلین رخ می دهد .

آتش و آتش سوزی دو موضوع کاملا متفاوت از هم هستند آتش یک فعل خواسته و کنترل شده است که برای ما دارای فواید زیادی است.

در صورتی که آتش سوزی یک عمل ناخواسته است که زندگی را به کام آدمی تلخ می کند.

هدف از این سلسله مباحث آشنایی نسبی شما با ایمنی جهت کاهش حریق و شناخت انواع آتش و نحوه مقابله با هر کدام است.

که بعد از آن با آشنایی کامل به مبانی آتش و حفظ خونسردی شروع به اطفاء حریق نماییم.

خطرات آتش (اطفاء حریق):

تاثیرات آتش در جامعه

• خسارات اساسی به ساختمان ها
• از دست دادن – اقتصاد ، اعتبار، تسهیلات، از دست دادن کار

تاثیرات آتش در محیط زیست

• آلودگی – آب ، هوا، خاک، گیاهان و جانوران

تاثیرات آتش سوزی در زندگی بشر

• جراحات جسمی برای مثال سوختگی ها، استنشاق دود
• تاثیرات روانی شامل ضربه روحی و بیماری عصبی
• نبود بیمه توانگر باعث از دست دادن معیشت‌‌، کار‌‌ و استرس نسبی می‌‌شود.
• مرگ افراد

آتش عبارت از یک سری عملیات شیمیایی و اکسیداسیون سریع حرارت‌‌زای مواد قابل اشتعال است.

• عوامل ایجاد کننده حریق
• پدیده‌‌های طبیعی ( رعد و برق)
• خطاهای انسانی ( کبریت و ته سیگار)
• نواقص فنی(سیم‌‌کشی‌‌ها و وسایل برقی)
• آتش‌‌سوزی عمدی (خودکشی، کینه‌‌ توزی و پوشش جرم)

همانطور که از تعریف آتش بر می آید برای ایجاد آتش‌ سوزی سه عامل دخالت دارند که اصطلاحاً‌ به آن‌ ها مثلث حریق گفته می شود.

مواد قابل اشتعال، حرارت و اکسیژن سه ضلع این مثلث را تشکیل می‌ دهند.

مواد قابل اشتعال طیف وسیعی را شامل می‌ شوند.

و از کاغذ و‌ پارچه گرفته تا مایعاتی مانند نفت، بنزین، روغن‌ ها و نیز انواع گازهای قابل اشتعال و انفجار را در بر می‌ گیرند.

برای شروع هر آتش نیاز به مقدار کافی از حرارت است میزان این حرارت در مواد مختلف فرق می کند, حتی بعضی مواد دارای خاصیت خود به خود سوزی هستند مثلا فسفر سفید که در آب نگهداری می شود در هوای آزاد آتش می گیرد.

اکسیژن نیز که به میزان کافی در هوا وجود دارد برای هر حریقی یک امر اجتناب ناپذیر است, آتش هنگامی به وجود خواهد آمد که این سه عامل در کنار هم قرار گیرند و هر گاه یکی از این عوامل از صحنه دور شوند در واقع هر گاه  این ارتباط سه گانه قطع شود آتش خاموش خواهد شد.

شکل صفحه بعد در درک بهتر این مفاهیم به شما کمک خواهند کرد.

هر آتشی که ایجاد می شود یک سری مواد و محصولات نیز ایجاد می کند که عبارتند از گازها و بخارات مختلف که ممکن است سمی و یا غیر سمی باشند.

و ذرات که دود و دوده جزء این دسته اند و شعله که قسمت قابل رویت آتش است و در نهایت گرما یا کالری که از مهمترین و فراوان ترین محصولات حریق است.

مثلث حریق:

اکسیژن – حرارت – مواد قابل اشتعال

گاز های تشکیل دهنده هوا: 

نیتروژن78 درصد - اکسیژن 21 درصد – یک درصد گازهای دیگر

محصولات حریق:

گازها و بخارات حاصل از حریق- ذرات -شعله –گرما (انرژی)

​

امروزه عامل چهارمی نیز در بحث ماهیت آتش برای ایجاد حریق معلوم گردیده است که به آن واکنشهای زنجیره ای می گویند.

این زنجیره در تغییر حالت ماده و ترکیب مکرر با اکسیژن حاصل می گردد و تداوم آتش وابسته به آن نیز است .

برای پیشگیری از آتش‌ سوزی  و مهار آن در زمان وقوع، وظیفه همه‌ ما است که اطلاعاتی در خصوص شناخت آتش، نحوه‌ وقوع و نیز استفاده از تجهیزات اطفا و مهارت کاربرد آن‌ ها را کسب کرده باشیم.

پروسه‌ سوختن یک جسم زمانی شروع می‌ شود که در حضور اکسیژن، درجه حرارت بر حسب نوع ماده به میزان کفایت برسد (‌درجه اشتعال مواد).

در عمل سوختن، ‌اکسیژن مورد نیاز از هوا تأمین می‌ شود.

هرچه سطح جسم قابل سوختن، تماس بیشتری با هوا داشته باشد، عمل سوختن آسان‌ تر و سریع‌ تر انجام می‌ شود.

به همین دلیل است که گازها زودتر از مایعات و مایعات زودتر از مواد جامد آتش می‌ گیرند.

در حریق ساختمان‌ های مسکونی، آتش در اتاق‌ های بسته با ملایمت شروع می‌ شود و بعد از مدتی حرارت به حدی می‌ رسد که لوازم موجود به درجه حرارت اشتعال می‌ رسند و بعد یک ‌مرتبه تمام اتاق شعله‌ ور می‌ شود.

بعضی موارد، اتفاق می‌ افتد که حرارت به اندازه کافی بالا است ولی اکسیژن هوا کافی نیست؛ ‌

در این صورت دو حادثه رخ می‌ دهد،‌ یا شعله‌ ور شدن متوقف می‌ شود یا با باز شدن پنجره و شکستن در، یکباره‌ هوا وارد و ناگهان انفجار رخ می‌ دهد.

این اتفاق برای بعضی از مأموران آتش‌ نشانی نیز در هنگام مأموریت اطفا پیش آمده است.

بنابراین اولین قدم برای مهار و اطفای حریق، ‌قطع ارتباط سه عامل آتش‌ زا و جداسازی مواد سوختنی  از میدان آتش‌ سوزی است.

تحقیقات نشان داده علاوه بر سه عامل فوق‌الذکر، عامل چهارمی نیز در ایجاد آتش‌ سوزی می‌ تواند دخالت داشته باشد و آن عکس‌ العمل زنجیره‌ ای بین مولکول جسم قابل احتراق و اکسیژن است.

عکس‌ العمل زنجیره‌ ای باعث شکستن و دوباره ترکیب شدن مولکول‌ های جسم قابل احتراق با اکسیژن محیط می‌ شود و آتش‌ سوزی به وجود می‌ آید.

خود به خود سوزی:

در بعضی مواد همیشه نیاز به شعله و جرقه برای آتش گیری نیست بلکه در درجات معین ممکن است آتش گیری انجام و حتی خود به خود سوزی اتفاق افتد. علوفه و کاه خشک در زیر آفتاب , فسفر سفید در هوا

روش های عمومی اطفاء حریق

اصولا اگر بتوان یکی از عوامل ایجاد کننده حریق ( حرارت – اکسیژن – مواد سوختنی – واکنش های زنجیره ای ) را کنترل و محدود نمود و یا قطع کرد حریق مهار خواهد شد.

اگر چه واکنش های زنجیره ای لازمه بروز حریق است ولی در درجه اول اهمیت نیست.

روش های عمومی بر اساس ماهیت حریق به اشکال زیر می باشد:

• سرد کردن
• خفه کردن
• حذف ماده سوختنی
• کنترل واکنش های زنجیره ای

سرد کردن (اطفاء حریق)

یک روش قدیمی و متداول و موثر برای کنترل آتش است.

این عمل عمدتا به وسیله آب انجام می شود یکی از خواص دی اکسید کربن نیز سرد کردن آتش می باشد.

میزان و روش به کار گیری آب و نیز دی اکسید کربن در اطفاء حریق اهمیت دارد.

و بر حسب نوع کالای در حال سوختن و عوامل دیگری از جمله ارزش کالا و مقاومت آن و بسیاری عوامل دیگر بستگی دارد.

این روش برای حریق های دسته A  مناسب است.

خفه کردن (اطفاء حریق)

خفه کردن پوشاندن روی آتش با موادی است که مانع رسیدن اکسیژن به محوطه آتش گردد.

این مواد باید سنگین تر از هوا بوده یا حالت پوششی داشته باشند در اینجا می توان از انواع پودر های خاموش کننده نام برد.

ضمنا خاک شن و ماسه و پتوی خیس نیز این کار را می توانند انجام دهند.

 حذف مواد سوختنی (اطفاء حریق)

این روش در ابتدای بروز حریق امکان پذیر بوده و با قطع جریان , جابجا کردن مواد و جدا کردن منابعی که حریق تا کنون به آن ها نرسیده و کشیدن دیوار های حائل و یا خاکریز و همچنین رقیق کردن ماده سوختنی مایع را شامل می شود.

از نمونه های بارز در استفاده از این روش در خاموش کردن آتش مواردی مانند آتش سوزی در جنگل ها است.

که در آنجا درختانی را که هنوز آتش سوزی به آنها نرسیده است قطع می کنند تا از سرایت آتش به نواحی دیگر جلوگیری شود.

کنترل واکنشهای زنجیره ای (اطفاء حریق)

برای کنترل واکنش های زنجیره ای استفاده از برخی ترکیبات هالن و جایگزین های آن موثر می باشد.

این عمل برای کنترل حریق مشکل تر و گرانتر از سایر روش ها است ولی می تواند به صورت مکمل همراه با روشهای دیگر برای مواد پر ارزش به کار رود.

راه های انتقال و انتشار اطفاء حریق:

پیشروی و گسترش حریق می تواند از راه های مختلف انجام پذیرد که این گسترش می تواند به مکان های مجاور و یا بالاتر و حتی پایین تر باشد.

• هدایت ( از مواد ملتهب و داغ )  (CONDUCTION)
• جابجایی هوای داغ (CONVECTION)
• تشعشع (RADIATION)
• شعله (FLAME CONTACT)

راه انتقال هدایت بیشتر در جامدات اتفاق می افتد.

این روش توسط هدایت دیوارها و فلزات و سطوح ما بین مواد احتراقی که دارای هدایت های مختلف می باشند صورت می گیرد.

مقاومت مصالح به هدایت گرما در این روش اثر قابل توجهی در کنترل حریق دارد.

طبقه بندی آتش

شناخت نوع آتش‌سوزی و مواد سوختنی روشی است که توسط آن می‌ توان نوع کنترل و مهار آتش‌سوزی را تعیین کرد.

آتش سوزی‌ ها بر اساس نوع مواد سوختنی، طبقه‌ بندی می‌ شوند.

این طبقه‌ بندی ممکن است در کشور های مختلف  متفاوت باشد.

مثلا در آمریکا و ژاپن توسط مراجع رسمی حریق در چهار دسته (A ,B, C D ) و در اروپا و استرالیا به هفت دسته (A, B ,C ,D ,E ,F, K ) تقسیم بندی شده اند.

در تقسیم بندی آمریکایی دسته C شامل حریق الکتریکی اما در تقسیم بندی دیگر این دسته شامل حریق های ناشی از گاز است.

دسته  F, K نیز اخیرا به این تقسیم بندی ها اضافه شده است.

آتش‌ های نوع A:

این نوع حریق از سوختن جامداتی که پس از سوختن از خود خاکستر به جا می‌ گذارند، ‌به‌ وجود می‌ آیند.

آتش‌ سوزی‌ های ناشی از کاغذ، چوب،‌ پارچه و پلاستیک و نظایر آن‌ ها از این دسته هستند.

برای خاموش کردن آتش‌ های نوع A بهترین ماده، ‌آب است. مبنای اطفاء آنها بر خنک کردن است.

از وی‍‍‍ژگی های این مواد خاصیت درون سوزی آنها است.

یعنی اینکه دمای درونی جسم جامد در حدی است که می تواند موجب شعله ور شدن مجدد شود بنابر این باید مبنای خاموش کردن این مواد سرد کردن باشد که بهترین ماده برای این کار آب است.

اولین قدم برای مهار و اطفاء حریق، ‌قطع ارتباط سه عامل آتش‌ زا و جداسازی مواد سوختنی  از میدان آتش‌ سوزی است.

آتش‌ ها‌ی نوع B:

حریق ناشی از مایعات قابل اشتعال یا جامداتی که به راحتی قابلیت مایع شدن دارند (عموما مواد نفتی و روغنهای نباتی ) است.

برخی از این مواد حلال در آب هستند مانند الکل و استون لیکن استفاده از آب به دلایلی که در ادامه خواهد آمد به هیچ وجه برای خاموش کردن آنها مناسب نمی باشد.

اطفاء این حریق عموما مبتنی بر خفه کردن حریق است.

در آشپزخانه ها این نوع مواد از جمله روغن های خوراکی وجود دارند.

وقتی ظرف محتوی روغن آتش می گیرد نباید آن را زیر آب بگیریم زیرا آب باعث افزایش حجمی روغن خواهد شد.

و موجب پاشیده شدن روغن بر روی فرد خواهد شد توجه داشته باشید.

در این مواقع بهترین راه حل این است که در ابتدای کار با حفظ خونسردی شیر گاز را ببندیم و سپس یک تکه پارچه روی ظرف بکشیم یا درب ظرف را ببندیم.

این کار مهم اما ساده موجب خاموش شدن آتش خواهد شد و هیچ آسیبی نیز متوجه شخص نخواهد شد.

آتش‌ ها‌ی نوع C:

‌آتش‌ های ناشی از گاز های قابل اشتعال نظیر متان و اتان و پروپان و اکسیژن و هیدروژن و.... هستند.

که با کمترین گرما مشتعل می شوند و در حجم زیاد ایجاد اشتعال می کنند.

آتش‌ سوزی ناشی از گازهای قابل اشتعال و انفجار به دلیل اهمیت، جزء طبقه‌ دیگری از آتش سوزی‌ ها مطرح  هستند.

آن‌ چه در مورد گازها مهم است، مشکلات با ریسک بالای کنترل و جلوگیری از اشتعال یا انفجار آن‌ ها در زمانی است که در هوا منتشر می‌ شوند.

اما اگر گاز داخل مخزن باشد و آتش‌ سوزی رخ دهد با عملیات سرد کردن و جا به جایی آن در مراحل اولیه قابل کنترل است.

خطرناک ترین حالت گاز زمانی است که نشط کرده باشد نه زمانی که آتش گرفته باشد.

هنگامی که کپسول گازی آتش گرفته است در وحله اول با حفظ خونسردی از ناحیه کناره کپسول گاز و نه پشت سوپاپ به سیلندر گاز نزدیک می شویم و شیر آن را می بندیم.

اما هنگامی که شیر گاز در اثر آتش سوزی آسیب دیده یا آب شده باشد هیچگاه نباید آتش آن را خاموش کنیم.

بلکه باید سیلندر گاز را به فضای باز برده و تا تمام شدن گاز درون آن و خاموش شدن آن فقط بدنه آن را به وسیله آب خنک کنیم.

در صورت خاموش کردن گاز در این حالت خطر نشط را نیز به آن اضافه کرده ایم.

در موارد بحرانی که توسط آتش نشانان انجام می شود هنگامی که باید حتما جلوی خروج گاز گرفته شود ماموران آتشنشانی از قطعات کوچک چوبی مخصوص این کار استفاده می کنند.

که این قطعات را در داخل خروجی سیلندر گذاشته و با یک ضربه آن را محکم می کنند تا گاز خارج نشود و بعد اقدامات لازم را انجام می دهند.

این نکته نیز ناگفته نماند که جنس شیر گاز از برنج است که با ضربه جرقه نمی زند و از آتش سوزی احتمالی جلوگیری می کند.

گازهای قابل اشتعال دو نوع هستند:

• شهری (CNG)
• مایع (LPG)

دامنه انفجار در این نوع گاز ها با هم متفاوت است و بستگی به درصد حجمی از هوا که از گاز اشباع می شود نسبت به هوای معمولی موجود در همان هوا و نوع گاز دارد.

دامنه انفجار در گاز شهری یا متان بین 5 تا 15 درصد حجمی و برای گاز مایع بین 1 تا 10 درصد حجمی است یعنی که این گاز ها و هوای موجود در محیط باید در این دامنه قرار بگیرند تا انفجار و آتش سوزی صورت گیرد.

آتش‌ های نوع D:

که آتش‌ های ناشی از سوختن فلزات قابل اشتعال(فلزاتی که سریعا اکسیده می شوند)نظیر سدیم،‌ پتاسیم, منیزیم و تیتانیم و... هستند. این آتش سوزی‌ ها اغلب در صنایع و در پروسه‌ های تولیدی ایجاد می‌ شوند.

آتش‌ های نوع E، که ‌آتش‌ های ناشی از جریان الکتریسیته هستند. ‌

مانند آتش‌ سوزی‌ ناشی از وسایل برقی که در اثر اتصالی و ‌اضافه بار و... ایجاد می‌ شوند.

و عموما در وسایل الکتریکی و الکترونیکی اتفاق می افتند از این گروه می توان سوختن کابل های تابلو برق یا وسایل برقی ( درب های الکتریکی و ...) و حتی سیستم های کامپیوتری را نام برد.

نامگذاری این دسته نه به خاطر متفاوت بودن نوع ماده سوختنی بلکه به خاطر مشخصات وقوع و اهمیت و نوع دستگاه ها است که حریق در آنها رخ می دهد.

آتش‌ های نوع F این گروه به خاطر اهمیتشان به طور مجزا تقسیم بندی گردیده اند و شامل حریق مواد منفجره می باشد.

به طور کل بهترین روش اطفاء در این مورد جداسازی در صورت امکان می باشد.

در غیر این صورت باید مکان را تخلیه کنیم از این موارد می توان باروت, TNT و دینامیت را نام برد.

آتش های نوع K شامل حریق گیاهان خوراکی یا چربیهای اشباع شده حیوانی قابل اشتعال در ظروف یا تجهیزات طبخ صنعتی می باشد.

در آشپز خانه گرم در کترینگ می توان در اثر بی احتیاطی در پخت و پز و تنظیم شعله گاز شاهد این گونه حریق ها باشیم.

وسایل و لوازم مبارزه با آتش سوزی

کلیه آتش سوزی ها ( به استثنای انفجارات ) در مراحل اولیه کوچک و محدود می باشند.

و با گذشت زمان گسترش پیدا کرده و با آتش سوزی های مهیب و بزرگ به زیانهای شدید مالی و جانی منتهی می گردند.

کانون های بروز آتش سوزی در همه جا هست و محل و زمان مشخص برای بروز این گونه آتش سوزی ها وجود ندارد.

آتش سوزی ممکن است در طبقه سی ام یک ساختمان یا زیرزمین یک فروشگاه، در کابین یک هواپیمای مسافربری یا موتور خانه یک کشتی اقیانوس پیما، در یک معدن ذغال سنگ یا قلب یک جنگل وسیع، در دهانه یک چاه نفت یا در برج تفکیک یک پالایشگاه، در یک ساختمان عمومی و یا پانسیون کودکان و غیره به وقوع بپیوندد.

در کلیه این مکان ها نمی توان یک آتش نشان حرفه ای و دستگاه های مکانیزه و یا سیستم های گران قیمت اطفاء حریق قرار داد.

و آتش سوزی ها در مراحل اولیه به این گونه دفاع و مبارزه احتیاج ندارد.

پس لزوم وسایل دستی آتش نشانی محتوی مواد خاموش کننده مختلف برای نصب و آماده بودن در محل های احتمال بروز حریق امری اجتناب ناپذیر است.

امروزه صدها کارخانه سازنده در دنیا با نام های مختلف و استانداردهای متفاوت اقدام به ساختن این وسایل کرده و هر چند گاه نوعی جدیدتر با قدرت بیشتر به بازار عرضه می کنند.

لذا شایسته و بجا است که اطلاعات فنی و نسبتاً دقیقی از انواع کپسول های دستی ,مواد شیمیایی مصرفی و مکانیزم کار کردن در اختیار علاقمندان قرار داده شود.

لازم به توضیح است که اینگونه وسایل آتش نشانی هنگامی می تواند مفید باشد و جوابگوی احتیاجات باشند.

که از نظر تعداد ، اندازه, نوع مواد شیمیایی و محل نصب ، نظر یم متخصص کسب و نسبت به آمادگی آنها برای مواقع اضطراری اطمینان حاصل شده باشد .

دستگاه ها و وسایل دستی اطفاء حریق در انواع مختلف و اندازه های متفاوت به منظور مبارزه با آتش سوزی های مختلف در مراحل اولیه طراحی و ساخته شده اند دقت کافی به عمل آمده که از نظر حجم و وزن در حداقل ممکن بوده.

یا به آسانی قابل حمل و با سرعت برای مبارزه با آتش سوزی ها قابل استفاده باشد.

به منظور مبارزه با آتش سوزی های بزرگ تعدادی از این کپسول های شیمیایی در اندازه های بزرگتر یافت می شوند.

به منظور سهولت حمل و نقل روی شاسی های مجهز به چرخ نصب شده اند و به آسانی می توان آنها را از محلی به محل دیگر جا به جا کرد.

یا اینکه این دستگاه ها را با یک وسیله نقلیه یدک کرده و به محل منتقل نمود.

این گونه دستگاه ها معمولاً دارای شیلنگ های طویل و کافی بوده که لزومی برای انتقال دستگاه به نزدیک حریق پیش نمی آید.

و معمولا امتیازات مثبت یا منفی این وسایل با کپسول های دستی مشابه است .

بر اساس شیوه اطفاء حریق و میزان گسترش حریق و نوع حریق این تجهیزات فرق می کند و به دو گروه متحرک و ثابت تقسیم می شوند.

خود این دو نوع نیز دارای تقسیم بندی های دیگری هستند که در زیر می بینید:

تجهیزات متحرک:

• وسایل ساده مانند سطل شن و سطل آب و پتوی خیس و پتوی نسوز آتش نشانی
• خاموش کننده های دستی با حداکثر ظرفیت 14 کیلوگرم
• چرخ دار تا ظرفیت 90 کیلو گرم
• خاموش کننده های بزرگ خودرویی

تجهیزات ثابت :

• جعبه اطفاء حریق ( شیلنگ با آب تحت فشار )
• شبکه ثابت خاموش کننده مبتنی بر آب یا کف یا co2 یا پودر و یا ترکیبات هالوژنه
• شیر های برداشت آب آتش نشانی ( ایستاده و دریچه دار )

 خاموش کننده های دستی : EXTINGUISHERS

فرا گیرترین وسیله خاموش کننده شامل این دسته می باشد.

از آنجا که اطفاء حریق در لحظات اولیه شروع آتش سوزی برای جلوگیری از صدمات جانی و اقتصادی اهمیت بسزایی دارد.

و یک اقدام سریع در امر اطفاء نه تنها می تواند از توسعه آتش جلوگیری بعمل آورد بلکه با خفه کردن آتش در نطفه ، خسارات ناشی از آنرا به حداقل میرساند.

برای این منظور از سالها قبل کارخانجات زیادی در کشورهای دنیا اقدام به طرح و ساخت وسائل مبارزه با حریق نموده اند که نمونه ای ازاین نوع وسائل خاموش کننده های دستی آتش نشانی می باشند .

تاریخچه خاموش کننده ها:

• در سال 1816ناخدا بای در یارموث اولین خاموش کن دستی را اختراع کرد.
• سال 1912 اولین دستگاه کف شیمیایی دو گالنی در انگلستان ساخته شد.
• 1935 اولین خاموش کننده دو گالنی آب و گاز CO2  به بازار آمد.
• سال 1957 خاموش کننده پودری به بازار آمد.
• 1964 خاموش کننده خودکار به بازار آم.

تعریف خاموش کننده دستی:

خاموش کننده دستی به وسیله ای گفته می شود که برای مبارزه با آتش سوزی طراحی و ساخته شده.

و با حد اکثر 14 کیلو وزن یا 14 لیتر ظرفیت مواد خاموش کننده که فرد براحتی قادر به حمل و استفاده از آن باشد .

از خاموش کننده های دستی با توجه به مواد اطفایی داخل آنها می توان در لحظات اولیه و شروع آتش سوزی و برای حریق های کوچک و موضعی استفاده نمود.
برای خاموش کردن آتش از وسایل و تجهیزات مختلفی با توجه به نوع و وسعت و مکان آتش‌سوزی با ظرفیت‌های گوناگون استفاده می‌شود.

تامین فشار در خاموش کننده ها:

برای خارج شدن ماده خاموش کن از خاموش کننده و پرتاب آن به طرف آتش نیاز به فشار می باشد که این فشار از راه های مختلف به شرح زیر تامین می گردد.

• فشار یا گاز حاصل از واکنش دو ماده شیمیایی
• فشار یک گاز بی اثر( معمولاً CO2  یا N2 )  موجود در محفظه ( کارتریج)
• از طریق کمپرس کردن هوا به داخل بدنه و تحت فشار قرار دادن آن
• درونی ماده خاموش کن

قدرت پرتاب :

برای اینکه بتوان بدون نزدیک شدن زیاد به آتش، مواد اطفایی را بر روی آتش پاشید.

معمولاً در استاندارد ها حداقل متراژی جهت پرتاب خاموش کننده ها در نظر گرفته می شود.

که این فاصله در خاموش کننده ها متغیر و از 2 تا 7 متر در نوسان می باشد.

بطور مثال : در استانداردی برای خاموش کننده محتوی آب وقتی آب را بصورت جت (GET) پرتاب کند 7 متر و وقتی آب را بصورت اسپری ( FOG) پرتاب نماید حداقل 4 متر در نظر گرفته اند .

درصد تخلیه:

میزان مواد خاموش کننده باقی مانده پس از تخلیه در هنگام کار با دستگاه خاموش کننده از اهمیت زیادی برخوردار است.

درصد استفاده از مواد درون خاموش کننده یکی از مشخصه های مهم هر دستگاه است.

برای خاموش کننده های پودری میزان تخلیه مواد حداقل 85 درصد و برای آب و کف و CO2 حداقل 95 درصد پیشنهاد شده است.

زمان تخلیه:

بدلیل رشد تصاعدی حریق و نیاز به تاثیر مواد خاموش کننده بر آن سرعت عمل بسیار مهم است.

در جدول زیر مدت زمان تخلیه مواد اطفایی طبق استاندارد ایران آمده است.

انواع خاموش کننده ها:

همان طور که آتش دارای طبقه بندی و دسته بندی است برای خاموش کردن آن نیز از خاموش کننده هایی استفاده می شود که دارای انواع متفاوتی از لحاظ کارکرد و نوع ماده خاموش کننده و کاربرد هر یک برای آتش به خصوصی است.

خاموش‌ کننده‌ های سودا اسید، یکی از قدیمی‌ ترین و معمول‌ ترین دستگاه‌ های دستی آتش‌ نشانی است.

که بیشتر در کارخانجات، ‌منازل و مؤسسات خصوصی و عمومی مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

دو سوم حجم آن را محلول آب و بی‌ کربنات سدیم و مقداری اسید سولفوریک تشکیل می‌ دهد.

که به منظور ایجاد نیرو برای خارج کردن آب داخل  خاموش‌ کننده از گاز کربنیکی که در اثر واکنش شیمایی اسید با بی‌ کربنات سدیم به وجود می‌ آید استفاده می‌ شود.

فرمول واکنش NaH  CO3 + H2SO4…………NaSO4+ 2H2O  + 2CO2 1.

دانستن این مطلب نیز بسیار حائز اهمیت است که زمان تخلیه خاموش کننده ها بسیار کم است.

برای مثال زمان تخلیه استاندارد برای...

ادامه مطلب

​